Refluks przełyku: przyczyny, objawy, leczenie

Refluks - definicja i przyczyny

Refluks żołądkowo-przełykowy, zwany również chorobą refluksową to stan, w którym treść żołądkowa cofa się do przełyku. Przyczyną jest osłabienie lub uszkodzenie dolnego zwieracza przełyku, który jest zwykle odpowiedzialny za utrzymanie treści żołądkowej w żołądku. 

Niewłaściwe funkcjonowanie zwieracza prowadzi do częstych epizodów refluksu.

Czynniki, które przyczyniają się do choroby refluksowej, to m.in.: 

• otyłość, 
• palenie papierosów, 
• spożywanie tłustych lub pikantnych potraw, 
• picie alkoholu, 
• picie kawy i niektórych napojów gazowanych,
• stosowanie niektórych leków.

Częstość występowania choroby refluksowej

Refluks jest powszechną dolegliwością i może dotyczyć ludzi w każdym wieku. Szacuje się, że około 20 proc. populacji doświadcza refluksu przynajmniej raz na tydzień, a około 10 proc. ludzi ma objawy refluksu codziennie.

Objawy refluksu przełyku

Do najczęstszych objawów choroby refluksowej należą:

• zgaga – uczucie pieczenia w klatce piersiowej, które może promieniować do szyi lub gardła,
• odbijanie,
• nudności,
• ból w klatce piersiowej lub brzuchu,
• trudności w połykaniu,
• chrypka lub zmiana głosu.

Niektórzy ludzie z chorobą refluksową mogą również odczuwać ból w klatce piersiowej, który jest podobny do bólu sercowego.

Postępowanie w przypadku objawów

W przypadku wystąpienia objawów choroby refluksowej dolegliwości można złagodzić na kilka sposobów. 

Zmiana stylu życia i dieta

Zmiany w stylu życia i diecie mogą pomóc w zmniejszeniu objawów refluksu, a także zmniejszyć ryzyko nawrotów. Należą do nich m.in.:

• unikanie pokarmów, które nasilają objawy refluksu, takich jak tłuste potrawy, pikantne potrawy, czekolada, kawa i alkohol;
• jedzenie mniejszych posiłków i unikanie jedzenia na kilka godzin przed snem;
• unikanie palenia papierosów i picia alkoholu;
• unikanie noszenia ciasnych ubrań;
• unikanie pochylania się i podnoszenia ciężkich przedmiotów.

Leki bez recepty

W leczeniu objawów refluksu przełyku stosuje się wiele różnych leków, w tym również dostępne bez recepty. Niektóre z nich są bezpieczne i skuteczne, ale nie powinny być stosowane dłużej niż kilka dni lub tygodni bez konsultacji z lekarzem. 

Najczęściej stosowane leki bez recepty w leczeniu refluksu przełyku:

1. Leki zobojętniające kwas – zawierające węglan wapnia, magnezu lub glinu, mają za zadanie zredukować kwasowość żołądka. 
2. Leki blokujące wydzielanie kwasu – hamują wytwarzanie kwasu w żołądku. Wśród nich znajdują się leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (omeprazol, pantoprazol) oraz antagonistów receptorów H2 (ranitydyna, famotydyna).
3. Leki przeciwwymiotne – przeciwdziałają nudnościom i wymiotom. Przykłady to dimenhydrynat lub meklizyna.
4. Leki przeczyszczające – przydatne przy zaparciach, które mogą pogorszyć objawy refluksu. Przykłady to bisakodyl lub polietylenoglikol.

Konsultacja lekarska

Leki bez recepty są skuteczne w łagodzeniu objawów refluksu przełyku, ale nie powinny być stosowane bez konsultacji z lekarzem, zwłaszcza jeśli objawy utrzymują się dłużej niż kilka dni. Jeśli objawy się nasilają lub nie ustępują, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem.

Diagnoza choroby refluksowej

Diagnoza choroby refluksowej obejmuje ocenę objawów pacjenta, badanie fizykalne oraz wykorzystanie różnych testów diagnostycznych. Ze względu na to, że objawy refluksu mogą być spowodowane innymi chorobami, ważne jest wykluczenie innych przyczyn.

Jednym z testów diagnostycznych jest test z podaniem inhibitora pompy protonowej (PPI). Polega on na zastosowaniu przez 2-4 tygodnie leku zmniejszającego wydzielanie kwasu solnego przez żołądek. Jeśli objawy ulegają poprawie, to sugeruje chorobę refluksową. W przypadku braku poprawy, konieczna jest dalsza diagnostyka.

Innym ważnym badaniem jest gastroskopia, czyli badanie endoskopowe przełyku, żołądka i dwunastnicy. Pozwala ono na ocenę stanu błony śluzowej oraz wykrycie zmian patologicznych, takich jak owrzodzenia, zwężenia lub krwawienia. Podczas gastroskopii może być pobrany materiał do badań histopatologicznych lub mikrobiologicznych, które pomogą w wykryciu obecności bakterii Helicobacter pylori lub innych chorób.

Innymi testami diagnostycznymi są badania obrazowe, takie jak RTG, tomografia komputerowa (TK) lub badania ultrasonograficzne. Mogą one pomóc w wykryciu zmian anatomicznych lub patologicznych w żołądku, przełyku i jelitach.

Ostateczna diagnoza choroby refluksowej powinna być postawiona przez lekarza gastroenterologa na podstawie wszystkich zebranych danych.

Leczenie refluksu i stosowane leki

Leczenie choroby refluksowej zależy od nasilenia objawów oraz wyników diagnostycznych. W pierwszej kolejności zaleca się stosowanie zmian w diecie i stylu życia. W przypadkach, gdy te metody nie przynoszą poprawy, lekarz może przepisać leki lub zdecydować o wykonaniu operacji.

Terapia farmakologiczna

Leki przeciwpłytkowe, takie jak inhibitory pompy protonowej (PPI), są najczęściej stosowane w leczeniu refluksu. PPI zapobiegają wydzielaniu kwasu solnego, który powoduje podrażnienie błony śluzowej przełyku. Innymi lekami stosowanymi w terapii refluksu są blokery receptorów H2, leki prokinetyczne i leki neutralizujące kwas żołądkowy.

Operacja

W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować o wykonaniu operacji, jeśli zmiany w diecie i lekach nie przynoszą poprawy lub objawy są szczególnie nasilone. Istnieją różne rodzaje zabiegów chirurgicznych, takich jak fundoplikacja, polegająca na owinięciu żołądka wokół dolnej części przełyku, co pomaga zredukować refluks.

Refluks u ciężarnych

Kobiety w ciąży często doświadczają refluksu przełyku, co jest wynikiem nacisku wywieranego przez rozwijające się dziecko na żołądek i przełyk. W takich przypadkach, zwykle zaleca się zmiany w diecie i stylu życia, a leki przeciwwymiotne i przeciwwirusowe są przepisywane tylko wtedy, gdy zmiany te nie przynoszą poprawy.